معرفی کتاب: قرآن و علم اصول

قرآن و علم اصول، رضا حق پناه، نشر سخن، 1390، 528 صفحه

یکی از ضرورتهای پرداختن به علم اصول در دنیای معاصر، قوت گرفتن مباحث عقلی و نظری است. یکی از منابع مناسب برای تقویت بنیادهای عقلانی دین این دانش است که در تقابل با گرایش نقلی اخباریون قرار می گیرد. اما تخصصی بودن این دانش سبب شده است که هر پژوهشگر دینی ، به اندازه برخی علوم دیگر مانند کلام، با زبان و بیان «اصولی» آشنا نباشد. اکنون فکر می کنم ورود به این دانش از دریچه قرآن برای افرادی غیرحوزوی چون من سبب آسانی راه – و البته سبب به وجود آمدن نگاه مکمل، محققانه و غیرتقلیدی – گردد.

کتاب مورد نظر «پژوهشی در مورد آیات مورد استناد در دانش اصول فقه» است. اما در پژوهش انجام شده تنها به کتب اصولیون اکتفا نشده است. نکته مهم این است که تاکنون در مورد آیات الاحکام کتابهای مختلفی نوشته شده اما اقدامی بایسته برای آیات الاصول صورت نگرفته است.

نقدی بر کتاب تربیت سیاسی اجتماعی وحیانی*

رویکرد اصلی این کتاب تبیین موضوع تربیت سیاسی بر مبنای قرآنی و سیره است به گونه ای که سیر تربیتی آن،چه در فرد و چه در جامعه بر مبنای تربیت قرآنی وولایی استوار است. نویسنده تلاش می کند به رویکرد سیاسی قرآن و سیره معصومین(علیه السلام) توجه نشان دهد و لزوم عمل به آنها در صحنه جامعه را تبیین نماید. این کتاب با رویکرد تربیتی نوشته شده است و لذا یک کتاب تئوریک در زمینه سیاست و علوم سیاسی نیست و نکته مهم آنکه جهت گیری آن و عناوین مطرح شده منطبق با جهت گیری ها و نیازهای موجود نظام جمهوری اسلامی است.

اما باید بپرسیم که یک کتاب در زمینه تربیت سیاسی چه ویژگی هایی باید داشته باشد:

خدا همه گناهان را می آمرزد یا بعضی از آنها را؟

  یکی از  کشف های من از قرآن معنای شرک است: ناامیدی! خدا یک جا می گوید: لاتقنطوا من رحمه الله ان الله یغفرالذنوب جمیعاً و یک جا می گوید ان الله لایغفر ان یشرک به و یغفر ما دون ذلک... خدا همه گناهان را می آمرزد یا همه را به جزیکی می آمرزد؟ به نظرم پاسخ این است خدا همه را می آمرزد مگر کسی که از اینکه خدا او را بیامرزد ناامید باشد! خدا مگر نگفته از رحمتم ناامید نباشید که همه را می آمرزم؟!

انواع واکنشهای ما در قرآن

ما در مقابل حوادث و گفتارها عکس العمل های متفاوتی داریم: شگفت زدگی، تعجب، خنده، تبسم، گریه و...

امروزه بسیاری وقایع برای ما «جالب» هستند و از این منظر به آنها توجه نشان می دهیم. اما جالب بودن و شگفتی داشتن مستلزم نحوی فاصله داشتن است. وقتی سخنی برای ما جالب باشد به آن توجه نشان داده ایم اما اعلام کرده ایم که این توجه ما از دور است و ما قصد نزدیکی و هم سخنی نداریم. نگاه پژوهشی معمولا نگاه شگفت زدگی و جالب بودن است. به قول برخی غرب شناسان نگاه ابژکتیو. نگاهی که از سر احساس تملک به معنا و حقیقت ناشی می شود.

نگاهی دوباره به مفهوم صراط مستقیم

صراط مستقیم یعنی چه؟ آیا تا به حال به وصف مستقیم فکر کرده ایم که چرا خداوند مهمترین وصف راه نجات را در مستقیم بودن می داند؟ تعبیر رایج این است که صراط مستقیم یعنی راه راست. راست هم یعنی عدم انحراف به چپ و راست! آیا مستقیم در زبان عربی قرآن همان راست بودن است؟