مرز غلوّ و فضیلت گویی

اهل بیت در بیان خط قرمز و معیار جداسازی غلوّ از فضیلت گویی گفته اند ما را خدا نخوانید و هر چه می خواهید در فضل ما بگویید[1]. از این عبارت مهم می توان دو برداشت داشت:

1. اینکه نگوییم «آنها خدا هستند» مجوز گفتن هر مدح و تملقی است.
2. گفتن هر چیز غیر از تمام چیزهایی که به اعتقاد به اینکه «آنها خدا هستند» منتهی می شود آزاد است.
3. علت اینکه ائمه همه فضائل را دارند این است که عبد مربوب هستند و در مقام فنا است که وصف ناپذیر و دست نیافتنی می شوند[2]. پس با غلوً ضمن کفر و شرک، علت رفعت مقام آنها هم به چالش کشیده می شود.

برداشت دوم از برداشت اول عمیق تر است و برداشت سوم از همه عمیق تر.

تأملاتی در باب «عصمت»

   در دیدگاه امامیه نظر غالب بر معصوم بودن پیامبران و ائمه بر هر گونه خطا و سهو و نسیان دلالت دارد اما ذکر بسیاری لغزش ها در قصص قرآنی و نقل های تاریخی، برخی را بر آن واداشته که نسبت به اطلاق چنین حکمی تجدید نظر کنند. به عنوان مثال، نظر علامه طباطبایی(ره) در رابطه با عصمت پیامبران(ع) از خطا و نسیان در امور خارج از شریعت، با نظر مشهور متکلمان شیعی همخوانی ندارد. ایشان عصمت از خطا و نسیان (در امور غیر مرتبط با حکم خدا) را امری خارج از ادلة عصمت می‌شمارد و معتقد است ادلة عصمت این امور را اثبات نمی‌کند و در موارد گوناگون نه‌تنها از امکان خطا بلکه وقوع آن در غیر پیامبر اکرم(ﺺ) خبر داده است