سه گانه های سوره مزّمّل

   در سوره مزّمّل سه سه گانه وجود دارد: خداوند در این سوره امر به شب زنده داری می کند. قُمِ الَّیْلَ إِلَّا قَلِیلًا(2) نِّصْفَهُ أَوِ انقُصْ مِنْهُ قَلِیلاً (3) أوْ زِدْ عَلَیْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْءَانَ تَرْتِیلاً(4). این امر سه استثنا دارد: نصف، کمتر از آن و بیشتر از آن.

در ادامه سوره سه بازه زمانی بیان شده است: ثُلُثىَ‏ِ الَّیْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ (20). نزدیک به دوسوم، نصف و یک سوم. شاید بشود این سه را متناظر با سه استثنای اول سوره (نصف، کمتر و بیشتر) دانست.

در پایان هم به خواندن قرآن در حد امکان امر شده است. به علت اینکه در حد امکان باید قرآن خوانده شود در اینجا هم سه استثنا و محدودیت در شرایط خاص بیان شده است؛ مریضی، سفرو جنگ

آیا لیله الرغائب شب آرزوهاست؟!

   امروزه لیله الرغائب (اولین شب جمعه در ماه رجب) را شب آرزوها می نامند. آیا این عنوان صحیح است؟ در ترجمه که مطمئناً سهو و تسامح وجود دارد چرا که رغبت دقیقاً به معنای آرزو نیست. در ترجمه مضمون هم دقت کافی به کار نرفته است. تغییر در ترجمه لیله الرغائب متناسب با تلقی بشر معاصر از خواست و آرزو است. رغبت به معنی تمایل و کشش است و هر کششی لزوماً همراه با خواست مشخص نیست. در نگرش توحیدی ربط و نسبت با وجود مقدم بر خواست او است. لیله الرغایب شب یاد دوست است و اگر بخت و وقت مدد برساند، آرزوها به سامان خواهند شد. تعبیر صحیح «بخت یار» شدن این است که بنده شرط بندگی به جا بیارود تا بنده پرور شود:

آموزش قرآن را از جزء سی ام شروع نکنیم!

   روایت مهمی از پیامبر (ص) هست در اصول کافی (کتاب فضل قرآن) که می فرمایند: به من سوره های دراز داده شده به جای تورات، سوره های صدآیه ای داده شد به جای انجیل، سوره های همانند (مثانی) داده شدبه جای زبور، سوره های مفصل (یعنی آیه کوتاه )که شصت وهشت سوره است به من عطا شده واین قرآن مراقب وشاهداست برکتب دیگر وتورات ازآن موسی است وانجیل از آن عیسی وزبور از آن داود.
از این روایت نتیجه می گیریم که سوره های کوتاه که ببشتر درجزء سی متمرکزهستند سبک خاص قرآنی هستند که در کتب آسمانی مشابه ندارند در روایت اشاره شده که قرآن مهیمن وشاهد ومراقب بر دیگر کتب است. گویی روایت میخواهد بگوید که عامل مهیمن بودن قرآن بر دیگر کتب همین سوره های کوتاه است. این روایت می گوید: این ۶۸سوره قله قرآن هستند که پیامبر با آنها بردیگران برتری داده شد.
آیادرست است یک کودک یا کسی که اول راه است از قله قرآن شروع کند؟

مقاله نظریه «وحدت متعالی دین»

   مقاله  نظریه «وحدت متعالی دین» برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد اینجانب تحت عنوان «وحدت یا کثرت ادیان در قرآن» است که تحت راهنمایی دکتر حسینعلی ترکمانی و مشاوره دکتر محمدرضا فریدونی در گروه الهیات دانشگاه بوعلی سینا به سرانجام رسید و مقاله متخذ از آن در ششمین همایش بین المللی ادیان توحیدی برگزیده و در شماره 13 مجله علمی پژوهشی الهیات تطبیقی منتشر شد.

جهت دریافت اصل مقاله منتشره اینجا را کلیک کنید: مقاله نظریه وحدت متعالی دین- مجله الهیات تطبیقی

این مقاله در پی بیان نظریه ای جدید است که میان اختلاف دیدگاهها در مورد نسبت ادیان داوری نماید

بپوشانید؛ چنانچه که خدا پوشاند!

   زنا گناهی پوشاندنی است تا مجازات کردنی! مسئله اثبات زنا در سوره نور مطرح شده و مسیر این سوره خلاف جهت مروجان تازیانه وسنگسار است. برآنم که بگویم پیام سوره نور پوشاندن تاریکی هاست و زنا ظلمتی است که باید ستر شود مگر اینکه آنقدر آشکار شود که دیگر قابل پوشاندن نباشد (و در این حد فساد علنی است که تازیانه و سنگسار ضرورت پیدا می کند). حد این آشکارگی شهادت 4نفر است. وقتی عملی پنهانی را 4نفر به صورت واضح ببینند دیگر پنهانی نیست.

به نظر می رسد هدف شهادت 4نفر مرزبندی بین مخفی و ظاهر باشد. به عبارت دیگر خدا 4شاهد نطلبید تا مجازات کند بلکه خواست تا فحشا منتشر نشود. به جرأت می توان گفت که اثبات زنا با این شرایط به ندرت اتفاق می افتد و اکثر مجازاتهای صحیح بر اثر اقرار فردی بوده است. خداوند با این حکم هدفی دیگر دارد. خدا با این حکم خواسته تا مردم به یکدیگر گمان نیک ببرند و کسانی که  اشاعه فحشا را دوست دارند مجازات شوند. شاید برای همین باشدکه شهادت کمتر از 4نفر علیه شهادت دهندگان تمام می شود. خداوند بعد از آیات زنا از لزوم گمان خیر مؤمنین می گوید و نیز اینکه کسانی که دوست دارند فحشا در مؤمنین اشاعه پیدا کند عذابی الیم در انتظارشان است. مردی گفت: ای امیرالمؤمنین من زنا کردم پاکم کن، ایشان رویش را برگرداند و گفت بنشین و به مردم رو کرد و گفت: آیا کسی از شما عاجز است که وقتی این سیئه را مرتکب شد آن را بپوشاند کما اینکه خدا پوشاند؟(میزان الحکمه، ج9، ح16818).

مرز غلوّ و فضیلت گویی

اهل بیت در بیان خط قرمز و معیار جداسازی غلوّ از فضیلت گویی گفته اند ما را خدا نخوانید و هر چه می خواهید در فضل ما بگویید[1]. از این عبارت مهم می توان دو برداشت داشت:

1. اینکه نگوییم «آنها خدا هستند» مجوز گفتن هر مدح و تملقی است.
2. گفتن هر چیز غیر از تمام چیزهایی که به اعتقاد به اینکه «آنها خدا هستند» منتهی می شود آزاد است.
3. علت اینکه ائمه همه فضائل را دارند این است که عبد مربوب هستند و در مقام فنا است که وصف ناپذیر و دست نیافتنی می شوند[2]. پس با غلوً ضمن کفر و شرک، علت رفعت مقام آنها هم به چالش کشیده می شود.

برداشت دوم از برداشت اول عمیق تر است و برداشت سوم از همه عمیق تر.

تأملاتی در باب «عصمت»

   در دیدگاه امامیه نظر غالب بر معصوم بودن پیامبران و ائمه بر هر گونه خطا و سهو و نسیان دلالت دارد اما ذکر بسیاری لغزش ها در قصص قرآنی و نقل های تاریخی، برخی را بر آن واداشته که نسبت به اطلاق چنین حکمی تجدید نظر کنند. به عنوان مثال، نظر علامه طباطبایی(ره) در رابطه با عصمت پیامبران(ع) از خطا و نسیان در امور خارج از شریعت، با نظر مشهور متکلمان شیعی همخوانی ندارد. ایشان عصمت از خطا و نسیان (در امور غیر مرتبط با حکم خدا) را امری خارج از ادلة عصمت می‌شمارد و معتقد است ادلة عصمت این امور را اثبات نمی‌کند و در موارد گوناگون نه‌تنها از امکان خطا بلکه وقوع آن در غیر پیامبر اکرم(ﺺ) خبر داده است

با این همه خون در مسجد الحرام، امنیت را در کجا بیابیم؟

  اکنون با حادثه خونین مسجدالحرام یک بار دیگر معنای صحیح آیه وَمَن دَخَلَهُ کَانَ آمِنًا  (آل عمران-97) برایم سوال شد. آیا در این آیه امنیت از حوادث مدنظر است یا دستور حفظ امنیت افراد؟ یا علاوه بر اینها مقامی بالاتر مراد است؟

به عبارت دیگر معنای امنیت در آیه سه فرض دارد:

1. امنیت جانی و مادی
2. امنیت معنوی از عذاب الهی
3. لزوم حفظ امنیت افراد: این فرض سوم بر این اساس استوار است که جمله خبری در آیه، انشایی معنا شود. یعنی اینکه گفته شده هرکه داخل شد در امان است یعنی هر که داخل شد را در امان بدارید. بر این اساس در طول تاریخ ائمه دستور به عدم تعرض به پناهندگان به کعبه را دادند و حتی امام حسین علیه السلام برای حفظ حرمت کعبه حج خود را نیمه تمام گذاشت.

حادثه خونین مسجدالحرام و حوادث مشابه (مانند آتش بارات کعبه، سیل در کعبه و...) در طول تاریخ نشان داد خداوند هر وقت اراده کند حریم امن کعبه را ناامن می کند و همه سال ها عام الفیل نیست.

مروری بر سوره برائت/ سفر به مرزهای عالم اسلام

سوره برائت درباره مرزبندی با دشمنان است. این سوره نه فقط درباره جنگ یا (به)توبه (وادارکردن) بلکه درباره برائت است. مسائل این سوره در مرزهای عالم اسلام اتفاق می افتد نه در داخل. در سوره برائت حرف از کشتن و عذاب و غلظت فراوان است چون در مرز روابط شفاف است و تر و خشک با هم نمی سوزند. در میان مؤمنین رحمت است و با کفار شدت (فتح /29)، پس این سوره بسم الله الرحمن الرحیم ندارد. کسی شایسته ابلاغ سوره برائت است که خود از همه شفاف تر باشد، کسی که برائت از دشمنانش به  منزله ایمان است. پس پیامبر وقتی ابوبکر حامل پیام برائت شد گفت باید برگردد و علی علیه السلام جایگزین او شود: یا علی یا هیچ کس.

خدا همه گناهان را می آمرزد یا بعضی از آنها را؟

  یکی از  کشف های من از قرآن معنای شرک است: ناامیدی! خدا یک جا می گوید: لاتقنطوا من رحمه الله ان الله یغفرالذنوب جمیعاً و یک جا می گوید ان الله لایغفر ان یشرک به و یغفر ما دون ذلک... خدا همه گناهان را می آمرزد یا همه را به جزیکی می آمرزد؟ به نظرم پاسخ این است خدا همه را می آمرزد مگر کسی که از اینکه خدا او را بیامرزد ناامید باشد! خدا مگر نگفته از رحمتم ناامید نباشید که همه را می آمرزم؟!