استنطاق

  یکی از  کشف های من از قرآن معنای شرک است: ناامیدی! خدا یک جا می گوید: لاتقنطوا من رحمه الله ان الله یغفرالذنوب جمیعاً و یک جا می گوید ان الله لایغفر ان یشرک به و یغفر ما دون ذلک... خدا همه گناهان را می آمرزد یا همه را به جزیکی می آمرزد؟ به نظرم پاسخ این است خدا همه را می آمرزد مگر کسی که از اینکه خدا او را بیامرزد ناامید باشد! خدا مگر نگفته از رحمتم ناامید نباشید که همه را می آمرزم؟!

  خدا گفته دعایم کنید تا برایتان مستجاب کنم. اما گاهی جوابی نمی بینیم. علت چیست؟  چون آن طور که من فهمیدم شرط استجابت دعا این است که امیدداشته باشی دعایت مستجاب است! خدا می گوید: وقتی بندگان از من درخواستی دارند من نزدیکم وقتی کسی برای من دعا کند دعایش را جواب می دهم، پس استحابتم کنند و به من ایمان بیاورند... (بقره/186). در معنی ایمان آمده که بدانند که من قادرم تا عطا کنم آنچه می خواهند (میزان الحکمه، ج4، ح5811).  اهل بیت در مواقع مختلف شرایط دعا و موانع استجابت را بیان کرده اند. اما من بر آنم که بگویم دعا اگر به این نیت باشد که خدا می تواند و می خواهد مستجاب می شود، شرایط استجابت این است که قدرت و کرم او را باور کنیم و موانع استجابت این است که قدرت و کرم او را به جان نپذیرفته ایم. عطا به قدر نیت است (میزان الحکمه، ج4، ح5928) و بسیاری شرایط و موانع را شاید بتوان به این عامل برگرداند. دعا کننده باید بداند که نفع و ضرر به دست خداست (میزان الحکمه، ج4، ح5811). دانستن این حقیقت یعنی معرفت و علم که شرط استجابت دعاست. لازمه کسب این معرفت حضورقلب است و نیز رقت قلب و تضرع و ابتهال  و اصرار در دعا و داشتن حسن ظن به اجابت. همه این موارد در روایات از شرایط و آداب دعاست. همه این موارد اعلام این حقیقت است که خدا می خواهد و می تواند.  دعا وقتی اجابت می شود که ما باور کنیم اجابت می شود! خدا دعای کسی که وعده اش را باور نکرده اجابت نمی کند. این نکته اصل تمام شرایط اجابت و موانع آن است. به نظرم بر این اساس است که هم می گویند تقاضای بزرگ داشته باشید و هم می گویند دعا دوای هر دردی است و قضای مبرم را هم بر می گرداند؛ همه چیز حتی بند کفش  را در دعا بیاورید(میزان الحکمه، ج4، باب 1203) و نیز می گویند هیچ چیزی در دعا را زیاد نشمارید (میزان الحکمه، ج4، ح5862). این سه جمله وقتی با هم جمع می شوند که بدانیم حقیقت آنها و اثرشان باور قدرت وکرم الهی است. وقتی دعا کردی با قلبت روبیاور و حاجتت را بر درب خانه بدان (کافی /2/473/1).

آداب دعا به حصول این حسن ظن کمک می کنند: شروع با نام خدا و تمجید او، دو رکعت نماز، صلوات و استشفاء به صالحین، دعا در اوقات وی‍ژه مانند سحر، طلوع آفتاب و... همگی دل را آماده باور به قدرت و کرم الهی می کند.  بر عکس، موانع اجابت دعا موانع باور اجابت دعا هستند مانند طعام حرام، گناه و ظلم. اقرار به گناه می تواند سبب استجابت باشد. مخفیانه دعا کردن و یا در اجتماع دعا کردن سبب اجابت دعاست. دعای برخی آدمها مستجاب است: امام عادل، دعای والدین در حق فرزند، دعای برادر در غیاب برادر و دعای مظلوم.